موسیقی درمانی و تاثیر آن در درمان بیماری ها

طبیعی است که سلیقه شخصی روی عکس‌العمل شنونده نسبت به موسیقی، اثر دارد از این رو باید برای استفاده بهینه از موسیقی درمانی جهت کاهش تنش و استرس، سلیقه شخصی افراد در نظر گرفته شود.
هرچند استفاده از موسیقی آرامبخش یا محرک می‌تواند در موارد مختلف مفید باشد، اما در عین حال موسیقی دارای ظرایفی است که عکس‌العمل‌های پیش بینی نشده‌ای را در بعضی افراد بیدار می‌کند.
به عنوان مثال موسیقی ریتمیک آرام که در موارد عادی نوعی موسیقی آرامبخش محسوب می‌شود می‌تواند برای در بعضی شنونده‌ها احساسی غریب و یا ترس آور ایجاد کند.
موسیقی درمانی وسیله سرگرمی و بازی نیست بلکه عامل اصلاح‌کننده تجویز شده‌ای است که به بهبود سازگاری رفتار و حالات کمک می‌کند.
در پنجاه سال گذشته تحقیقات بسیار زیادی انجام شده است که نشان می‌دهد موسیقی روی بسیاری از بیماری‌ها از جمله ناراحتی‌های تنفسی، بیماری‌های قلبی، دردهای کلیوی، بیماری‌های کودکان، ناراحتی‌های قبل و بعد از جراحی، دردهای زایمان، کما، سوختگی و عوارض سرطان اثر دارد.
پزشکان برای تقویت آرامش مادران همواره روشهای غیردارویی را توصیه می‌کنند روش‌هایی که کمک می‌کند تا از تشویش و نگرانی مادر کاسته شود که تمرین‌های "تن آرامی" ‪ Relaxationاز جمله مهمترین این روشها است.
به گفته کارشناسان، موسیقی در درمان برخی از بیماریهای روانی، افسردگی، میگرن، سردردهای عصبی واضطراب موثر است.
اوج انتقال احساسات و تاثیرات در موسیقی نهفته است و یک موسیقی واقعی و خوب می‌تواند بر لایه‌های وجودی فرد اثر بگذارد و به زندگی انسان معنا و جهت ببخشد.
برخی آزمایش‌ها نشان داده است افرادی که بعد از عمل جراحی برایشان موسیقی پخش می‌شود، تحمل درد بیشتری دارند و برای تسکین درد خود کمتر تقاضای مسکن می‌کنند.
در مورد بیماری‌هایی همچون میگرن که ارتباط مستقیمی با میزان اضطراب و استرس وارده به افراد دارد، با کمک موسیقی می‌توان در جهت کاهش استرس و در نتیجه کاهش شدت دردهای میگرنی گام برداشت.
زمانی که انسان درد دارد آستانه تحمل او پایین می‌آید و به عبارتی حساس‌تر می‌شود در اینجا موسیقی و تمرین تن آرامی می‌تواند منجر به ایجاد آرامش در فرد شود.
موسیقی به دلیل جذاب بودن می‌تواند در وجود همه کس و در سطوح و واکنش‌های مختلف بدنی و روانی به راحتی و با احساس خوشایندی نفوذ کند.
وقتی برنامه‌های موسیقی درمانی می‌تواند بر بیمارانی که در حالت بیهوشی کامل به سر می‌برند اثر بگذارد، طبیعی است که تاثیر آن بر بیماری‌های ساده بیشتر است.
از نظر پزشکی یک بیمار وقتی در بیهوشی کامل به سر می‌برد و علایم حیاتی او به کمترین حد می‌رسد در بدترین شرایط قرار دارد (اغماء) در چنین حالتی موسیقی درمانی توانسته است در حد هر چند اندک، ارتباط و حیات روانی و جسمانی را به بیمار بازگرداند.
علت تاثیر موسیقی درمانی روی بعضی از علایم بیماری‌های مزمن و حاد پزشکی، جذاب بودن ذاتی و نیروی محرک و قوی آن است.
در سالهای اخیر در آمریکا از موسیقی به عنوان داروی پیشگیری و تقویت کننده سلامت و شخصیت استفاده می‌شود و به نظر می‌رسد که موسیقی باعث تجدید حیات می‌شود بعد از آمریکا پیشرفت سریع موسیقی درمانی در انگلستان بوده است.

تاریخچه پیدایش موسیق درمانی
تاریخچه استفاده از موسیقی به عنوان روشی برای درمان به زمان ارسطو و افلاطون باز می‌گردد. از آن زمان به بعد رگه‌هایی از استفاده از اصوات و آهنگها برای درمان بیماریهای مختلف بکار رفته است. اما در قرن بیستم فکر رسمی استفاده از موسیقی برای درمان مصدومین جنگ جهانی اول آغاز شد و هر چند استفاده از این روش درمانی با مشکلاتی همراه بود که با قدمهایی که برداشته شد، بتدریج این شاخه درمانی تکامل یافت و انجمنهای متعددی تشکیل گردید. بطوری که در سال 1944 اولین برنامه آموزش موسیقی درمانی در جهان در دانشگاه میشیگان آغاز شد.
در سال 1950 انجمن موسیقی درمانی آغاز به کار کرد. در سال 1971 انجمن موسیقی درمانی آمریکا یا AAMT آغاز به کار کرد. در سال 1985 فدراسیون جهانی موسیقی درمانی در سطح بین المللی به ثبت رسید. انجمن موسیقی درمانی ایرانی با اهداف بالا بردن سطح آگاهی افراد از فرآیند موسیقی درمانی و فواید آن و بالا بردن امکانات تخصصی برای استفاده از این شیوه درمانی فعالیت خود را آغاز کرده است.
روشهای موسیقی درمانی
در موسیقی درمانی دو روش اساسی وجود دارد: روش فعال و روش غیر فعال، روش غیر فعال شامل شنیدن موسیقی است که بیماری با گوش دادن و شنیدن موسیقی که در حال نواخته شدن است، مورد درمان قرار می‌گیرد. در این روش بیشترین تأثیر عملکرد در جهت برانگیختن و تأثیر واکنشهای عاطفی و ذهنی است. در حالی که در روش موسیقی درمانی فعال که نواختن، خواندن و حرکات موزون اساس کار است. واکنشهای مختلف عاطفی، ذهنی ، جسمی و حرکتی تحریک و برانگیخته می‌شوند. برنامه‌ها و روشهای موسیقی درمانی متنوع و متناسب با نیاز افراد تنظیم و تدارک دیده می‌شود. محورهای اصلی برنامه‌های موسیقی درمانی شامل شنیدن موسیقی متناسب و آرام بخش و نواختن موسیقی در گروههای منظم و یا انفرادی خواندن آوازها، ترانه‌های فردی و یا گروهی می‌باشد.
موسیقی درمانگر کیست؟
انجام و ارائه روش درمانی توسط هر فردی جایز نیست. موسیقی درمانگرها افرادی متخصص هستند که در زمینه‌های مختلف موسیقی و شاخه‌های درمانی، آموزش دیده‌اند. بلکه آنهایی صلاحیت دارند که با اساس بیماریها، درمانهای مختلف آنها، روانشناسی موسیقی و... آشنا هستند و شایستگی فردی و تخصصی لازم را در این زمینه دارا هستند.
در موسیقی درمانی از چه نوع موسیقی استفاده می‌شود؟
موسیقی انواع مختلف دارد، برخی آرام و برخی تند هستند. در هر حال تأثیر موسیقی‌های مختلف بر ذهن و سلامت انسان متفاوت است. برخی از انواع موسیقی نه تنها نقش بهبود دهنده ندارند، بلکه معمولا برای کارکردهای مختلف مغز و روح انسان نیز مضر به شمار می‌روند و در صورت تداوم به گوش دادن یا نواختن آنها مشکلاتی را برای فرد بوجود خواهد آورد. در فرآیند درمان با موسیقی از نواحی از موسیقی استفاده می‌شود که القاء آرامش و نشاط ذهنی را به همراه دارند و باعث تجدید قوا و بهبود کارکردهای مغز می‌شوند. این دسته از موسیقی‌ها با ایجاد تأثیرات مختلف از جمله تقویت اراده و روحیه بیماران فرآیند درمان را سرعت می‌بخشند.
چه نوع بیماریهایی با موسیقی درمانی درمان می‌شوند.
طیف وسیعی از بیماریها در طی فرآیند درمان بهبود پیدا کرده‌اند. این بیماریها طبقات مختلف با علل مختلف را در بر می‌گیرند. بطور کلی عمدتا بیماریهایی که به نحوی با مسائل روانی فرد در ارتباط هستند یا حالات روانی می‌تواند نقش مؤثری در بهبود آنها داشته باشند، در پاسخ مثبت به موسیقی درمانی شناخته شده هستند. همچنین بیماریهای جسمی که منشأ روانی دارند با این روش بهبود پیدا می‌کنند
طبیعت احساسی موسیقی میتونه باعث خود اگاهی، بینش و تعیین احساسات بشه. موسیقی تداعی ها، تصورات و تمایلات رو جوری تحریک می کنه که با فرآیندهای کلامی و روانکاوی ممکن نیست. موسیقی درمانی گروهی صحیح در درمان افراد پرخاشگر، شیدا و مجنون اثر بخش بوده.
امروزه در خیلی از امکانات رواندرمانی موسیقی درمانی به عنوان بخشی از اونا مورد استفاده قرار می گیره. در بیماریهای زیر موسیقی درمانی میتونه به خوبی مکمل یا حتی جایگزین درمان سنتی بشه:
جنون جوانی- اختلالات خلقی (مثل افسردگی و شیدایی) – اختلالات شخصیت- اختلالات اضطرابی- اختلالات جسمی مغز- سوء استفاده از مواد (میشه گفت همون اعتیاده)- اختلالات خوردن و اختلالات روحی دوران کودکی.
بسته به اینکه مشکل بیمار چی باشه از انواع مختلف موسیقی استفاده میشه. البته مهارت رواندرمان هم در انتخاب نوع موسیقی اثر داره. موسیقی درمانی یه روش انعطاف پذیر و سازش پذیره. این روش حتی در افراد غیر بیمار هم میتونه کیفیت زندگی رو بالا ببره. موسیقی درمانی میتونه احساس خوشحالی رو بیشتر کنه، استرس ها رو کم کنه، درد رو تسکین بده، به بیان احساسات کمک کنه، حافظه رو بهتر کنه، ارتباط با دیگران رو بهبود ببخشه و باعث باز توانی جسمی بشه.

نوشته:غفاری